Chùa Phú Thị

     (Hưng Phúc tự) thờ Phật, thôn Phú Thị, xã mễ Sở, huyện Văn Giang. Chùa được xây dựng từ lâu, trùng tu thời Nguyễn (1885). Chùa được xếp hạng "Kiến trúc nghệ thuật" theo Quyết đinh số 1288 VH/QĐ ngày 16/11/1988. Hiện nay còn lưu giữ hiện vật như: Chuông đồng, khánh đá, đại tự, câu đối thời Nguyễn.

     Chùa Phú Thị, tọa lạc ở thôn Phú Thị, xã Mễ Sở, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Chùa thuộc hệ phái Bắc tông. Chùa được xây dựng vào thời Hậu Lê và được trùng tu nhiều lần. Ngôi chùa hiện nay được trùng tu vào năm 1991.  Chùa Phú Thị tọa lạc trên một gò đất cao, gần sát với đê sông Hồng, giữa một không gian thoáng đãng với hổ nước bao quanh. Thế đất dựng chùa có hình một bông sen. Do vậy mà trong chùa hiện nay có một bức đại tự Kim Liên động (động sen vàng).

Kiến trúc tòa thượng điện với hai gác chuông, trống ở nóc mái nhà tương tự chùa Pháp Vân (chùa Nành) ở Gia Lâm, Hà Nội. Đại hồng chung được đúc vào thời vua Minh Mạng.

Điện Phật được bài trí tôn nghiêm. Chùa có nhiều pho tượng cổ bằng gỗ hoặc đất nung phủ sơn, như tượng Chuẩn Đề, tượng Địa Tạng (cao 1,08m); bộ tượng Thập Điện Minh Vương (cao 0,90m), tượng Cấp Cô Độc (cao 1,07m)... Điện thờ Mẫu được bài trí trang nghiêm, ở đây có tấm biển ghi 4 chữ “Phúc Đức Tại Mẫu”.

  Chùa chính được xây dựng theo kiểu chứ Đinh gồm 7 gian Tiền đường và 3 gian Tam Bảo. Hai gian ngoài cùng của Tiền đường được làm kiểu chồng diêm hai tầng tạo nên hai gác lửng để treo chuông, khánh đá. Tòa Tam bảo được làm theo kiêu cuốn vòm, đây là kiểu kết cấu kiến trúc độc đáo ít thấy trên địa bàn Hưng Yên. Sau chùa là khu nhà Mẫu và nhà Tổ là những công trình mới được xây dựng gần đây.

Đây là một kiến trúc khá đặc biệt bởi kèo gỗ được gia công theo hình càng cua, trên trần gỗ hình cuốn vòm khiến cho hậu cung như sâu thêm và làm cho cảnh chùa càng thêm trầm tĩnh, uy nghiêm. Hòa nhịp với với mái trần uốn cong, phía dưới được sắp đặt bệ thờ rất cân xứng, để các đồ thờ tự và tượng Phật. Ngoài ra, trong chùa nhân dân còn dành riêng một gian tôn nghiêm để thờ Chu Mạnh Trinh (1862 – 1905) – vị tiến sỹ đã có công thiết kế và xây dựng ngôi chùa này khi ông là quan Án sát của tỉnh Hưng Yên.

Giá trị lịch sử

Với vị trí ở xa tỉnh lỵ nhưng lại gần Hà Nội, tiện thâm nhập vào nội thành. Trong những năm trước 1945, Ban Cán sự tỉnh Hưng Yên đã chọn chùa Phú Thị cùng một số ngôi chùa khác trên địa bàn làm nơi nuôi giấu cán bộ cách mạng phục vụ công tác tuyên truyền giác ngộ cách mạng cho quần chúng để từ đó mở rộng địa bàn. Trong số những người được nuôi giấu đó có ông Hoàng Quốc Việt. Năm 1986 khi về thăm lại chùa, ông căn dặn Đảng bộ và chính quyền địa phương: “Chùa Phú Thị là một di tích văn hóa đẹp, Đảng bộ và nhân dân địa phương cần góp sức trông nom, giữ gìn“.

Trong kháng chiến chống Pháp, Mễ Sở là xã đầu tiên của huyện Văn Giang nổ súng đánh Pháp. Giặc đến lập tề, ta cử người ra lãnh đạo nhân dân sản xuất và đấu tranh với chúng. Ta thành lập các đội du kích trong đó có đội nữ du kích Hoàng Ngân làm nhiệm vụ quấy rối, trừ gian, địch vận rất mạnh. Những năm ác liệt ấy, Mễ Sở có trên 300 người bị địch giết hại và hàng trăm người ở nơi khác được chúng đem về đây tra tấn cho đến chết. Tuy địch khủng bố ác liệt nhưng các cơ sở cách mạng ở Mễ Sở vẫn kiên cường đứng vững, là bức tường che chờ cho các bộ Việt Minh hoạt động. Cũng từ ngôi chùa cách mạng, dưới sự đùm bọc của nhân dân, cán bộ lãnh đạo huyện Văn Giang, Khoái Châu (Hưng Yên), Thường Tín (Hà Đông) và cán bộ các xã lân cận vẫn đi về hoạt động tại chùa Phú Thị cho đến khi cuộc kháng chiến chống Pháp toàn thắng.

Với những giá trị đặc sắc trong kiến trúc cổ, chùa Phú Thị đã được công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia ngày 4 tháng 4 năm 1984 theo quyết định số 14 của Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Hy vọng, trong tương lai gần chùa Phú Thị sẽ là điểm đến tâm linh hấp dẫn, thu hút được nhiều du khách về thăm quan, chiêm bái.