Đền Bảo Châu

  Theo thần phả còn được lưu giữ tại đền, nữ tướng Châu Nương, con gái bộ chúa Trưởng Quan, ở đất Nam Xương (Hà Nam), tuy là nữ nhi nhưng bà có chí khí, dũng lược đa mưu. Sống trong cảnh nước mất nhà tan, dưới ách đô hộ của quân xâm lược phương Bắc, cha của Châu Nương cũng bị chúng sát hại, nung nấu trong lòng ý chí đánh giặc giữ nước, trả thù nhà, bà đã cắt tóc giả làm ni sư đi khắp các chùa để chiêu mộ anh hùng hào kiệt, cùng đứng lên giết giặc cứu nước.

  Theo lời kêu gọi, các nghĩa sỹ đều hội tụ theo bà đánh giặc cứu nước và lấy chùa làng Bảo Châu làm căn cứ chiêu mộ quân sỹ cùng với Trưng Trắc, Trưng Nhị đánh đuổi quân Tô Định. Khi Trưng Nữ lên ngôi hoàng đế, Châu Nương được phong nữ tướng, làm “Trưởng binh Nộ các Trung cung Nội thị”, đồng thời thuận cho ở Bảo Châu. Trong một trận chiến, bà bị quân Hán bao vây tứ phía, Trần Mã Châu phá vòng vây chạy đến Bảo Châu thì hoá. Vì sự hi sinh anh dũng của bà nên nhân dân suy tôn là bậc Thánh Mẫu và dựng miếu thờ phụng.

  Đền Bảo Châu được khởi dựng từ khá sớm, trùng tu năm Tự Đức 11 (1858). Hiện nay, đền mang dấu ấn kiến trúc Nguyễn. Đền chính gồm 04 lớp nhà nối liền nhau tạo thành bố cục kiến trúc khá cân đối, hài hoà. Toà Tiền tế 05 gian liên kết bởi các bộ vì kiểu giá chiêng truyền thống. Phía trên chồng rường, gối đấu sen được chạm khắc hoa lá khá mềm mại. Phía dưới là hệ thống kẻ và lá dong nối từ đầu cột cái xuống cột quân mở rộng lòng nhà, gối đầu xà nách. Hậu cung gồm 03 gian kiến trúc đơn giản. Đây là nơi thờ bà Trần Mã Châu. Hai bên hậu cung là hai toà nhà vươn về phía sau tạo không gian tâm linh thêm mở rộng. Kiến trúc theo kiểu kèo cầu, đây là nơi thờ mẫu Liễu Hạnh và thờ Phật.

  Tại đền còn lưu giữ hệ thống tượng ở có 04 pho niên đại thế kỷ XVII và 06 pho niên đại thế kỷ XVIII, số còn lại thuộc niên đại thế kỷ XIX. Ngoài ra, đền còn lưu giữ được 03 đạo sắc phong (02 đạo thời Lê, 01 đạo thời Nguyễn).

  Hằng năm, đền Bảo Châu mở hội từ ngày mồng 01 đến ngày mồng 03 tháng 3 âm lịch. Con em quê hương ở khắp mọi miền Tổ quốc cùng khách thập phương nô nức về dự hội, tưởng nhớ người nữ tướng anh hùng của dân tộc và ôn lại truyền thống chống ngoại xâm của cha ông ta.